Nam Đẩu Tinh Quân

Nam Đẩu Tinh Quân là một vị thần trong truyền thống lâu đời của Đạo giáo. Nam Đẩu là đẩu tú trong Nhị Thập Bát Tú, nằm trong chòm Huyền Vũ, được đặt tên là Nam Đẩu bởi đối với chòm Bắc Đẩu. Từ xa xưa, niềm tin về Nam - Bắc Đẩu Tinh Quân đã hiện hữu trong văn hóa đại chúng và tôn giáo.

Nguồn: Long Môn

Nam Đẩu Tinh Quân cùng Bắc Đẩu Tinh Quân là những vị thần quan trọng trong niềm tin của con người Á Đông nói chung và người Hán nói riêng. Nam Đẩu Tinh Quân chủ chưởng chòm Nam Đẩu Lục Tinh. Tương truyền, Nam Đẩu chưởng lý nhân loại thọ mệnh trường đoản, tục truyền: "Nam đấu chú sinh, bắc đấu chú tử”.  Dương Quýnh trong “Hồn thiên phú”: “Nam đẩu chủ thọ lộc, đông bích chủ văn chương”. Có thuyết cho rằng Nam Đẩu Tinh Quân cùng Nam Cực Tiên Ông là đồng thần nhưng dị danh.
Nam Đẩu lục tinh quân, chính thị quản lý thế gian nhất thiết nhân, yêu, linh, thần, tiên đẳng sinh linh. Một số truyền thống cho rằng Nam Cực Trường Sinh Đại Đế Ngọc Thanh Chân Vương là vị quản hạt nam đẩu lục tinh quân. Vì vậy lục cung của Nam Đẩu đều thuộc thẩm quyền của Nam Cực Trường Sinh Đại Đế.
Đệ nhất thiên phủ cung: Ti mệnh tinh quân
Đệ nhị thiên tương cung: Ti lộc tinh quân
Đệ tam thiên lương cung: Diên thọ tinh quân
Đệ tứ thiên đồng cung: Ích toán tinh quân
Đệ ngũ thiên xu cung: Độ ách tinh quân
Đệ lục thiên cơ cung: Thượng sinh tinh quân
“Tinh kinh” viết: “Nam đấu lục tinh, chủ thiên tử thọ mệnh, dã chủ tể tương tước lộc chi vị.” Sau dân gian lưu hành “Nam đấu chủ sinh, bắc đấu chủ tử”, Đạo giáo tiếp thu hình ảnh Nam Đẩu Lục Tinh trở thành vị tư mệnh, chủ thọ đích Lục vị tinh quân. “Thượng Thanh Kinh” nói:  Nam đẩu lục tinh, đệ nhất thiên phủ cung, Ti mệnh tinh quân; Đệ nhị thiên tương cung, Ti lộc tinh quân; Đệ tam thiên lương cung, Diên thọ tinh quân; Đệ tứ thiên đồng cung, Ích toán tinh quân; Đệ ngũ thiên xu cung, Độ ách tinh quân; Đệ lục thiên cơ cung, Thượng sinh tinh quân, tổng xưng Lục ti tinh quân. Nơi chuyên môn phụng thờ, tế tự Nam Đẩu tinh quân sẽ xưng Nam Đẩu Tinh Quân miếu. Vì Nam Đẩu chuyên chưởng sinh tồn, nên dân gian xưng là “Diên thọ ti”.

Nam Đẩu Tinh Quân độ nhân trường thọ là một câu chuyện dân gian lưu truyền thời Tam Quốc, nước Nguỵ có thuật sĩ tên Quản Lộ, giỏi thiên văn, tường tướng số. Một hôm Quản Lộ gặp Nhan Siêu (có nơi nói Triệu Nhan), thấy trên mặt hiện “Chủ yêu khí” biết y sẽ chết sớm. Nhan Siêu mới 19 tuổi, nghe Quản Lộ nói kinh hãi khôn cùng, bèn nhờ người tìm cách giúp cho. Quản Lộ nói: “Ngươi về kiếm lấy một bình rượu ngon, một đĩa thịt hươu, ngày mai đem vào trong núi Nam sơn, tìm đến một chỗ gốc cây to, có hai người ngồi đánh cờ trên tảng đá lớn. Một người hướng mặt về nam, mặc áo bào trắng, mặt mũi dữ dội; một người hướng mặt về bắc, mặc áo bào đỏ, mặt mũi đẹp đẽ. Ngươi nên chờ lúc hai người đánh cờ đang mê mải, thì quỳ dâng rượu và thịt hươu lên; đợi ăn uống xong, sẽ khóc mà cầu thọ, thì chắc là được sống lâu. Nhưng chớ có nói là ta xúi". Hôm sau, Nhan Siêu đem rượu và thịt vào núi Nam sơn; quả thấy có hai người ngồi trên tảng đá dưới gốc cây đánh cờ, không màn chuyện xung quanh. Nhan Siêu quỳ dưới đất dâng rượu lên. Cuộc cờ lúc cao hứng, thấy có rượu thì cứ uống hết nhẵn, bấy giờ Nhan Siêu mới lạy xuống cầu thọ. Hai người giật mình. Người mặc áo đỏ nói rằng: "Đây hẳn là Quản Lộ xúi đây, nhưng chúng ta đã trót dùng, thì phải thương nó". Người mặc áo trắng bèn giở quyển sổ bên mình ra xem, rồi bảo với Triệu Nhan rằng "Ngươi năm nay 19 tuổi, sắp chết, bây giờ thêm một nét thành 90 tuổi. Ngươi về bảo với Quản Lộ, từ rày không được tiết lộ thiên cơ ra nữa, nếu không chừa đi thì tất trời phạt!". Người mặc áo đỏ cầm bút viết một chữ, đoạn có cơn gió thơm, hai người hóa bạch hạc bay vút lên trời. Triệu Nhan về hỏi lại Quản Lộ. Lộ nói: "Ông mặc áo đỏ là sao Nam đẩu, ông mặc áo trắng là sao Bắc đẩu". Đích thị chẳng có vị thần tiên nào hạ phàm dùng rượu thịt của chúng sinh để rồi cho thêm thọ, nhưng truyền thuyết dân gian là vậy, vừa thể hiện sự màu nhiệm, vừa bày tỏ niềm ao ước của dân chúng về một cuộc sống ấm no, phúc thọ tràn đầy, không bị yểu mệnh. Đó cũng là nét đặc trưng của văn học truyền thuyết.

Ngày 1/6 Nông lịch, Nam Đẩu Tinh Quân hạ giáng, đạo chúng trì niệm bảo cáo, kỳ nguyện tứ phúc, diên thọ, giáng an khang.

Nam đẩu tinh quân bảo cáo.

Chí tâm quy mệnh lễ

Thái vi chính diệu, nam cực đô tào. Chủ ti dương quan, tể ngự hỏa đế. Vị ly cung nhi danh phù nhật diệu, tùy đẩy bính nhi hoàn ứng thất nguyên. Trợ thiên địa phong dục chi công, thể đạo đức quang minh chi chiếu. Thụ tính giáng thần, ác phẩm vật sinh thành chi thống kỷ; đào hồn chú phách, quản nhân thiên thiên hóa chi xu ki. Chú trật tiêu tai, diên linh phổ phúc. Chí thánh chí tôn, đại bi đại nguyện. Trung thiên đại thánh, nam đấu lục ti, diên thọ tinh quân. Thọ tinh đại đế, dương minh phổ độ thiên tôn.