Ngọc Thanh Nguyên Thuỷ Thiên Tôn còn có danh hiệu “Ngọc thanh tử hư cao thượng nguyên hoàng thái thượng đại đạo quân”. Thái Huyền Chân Nhất Bản Tế Kinh giải thích bốn chữ Nguyên Thuỷ Thiên Tôn rằng: “Vô tông vô thượng, nhi độc năng vi vạn vật chi thủy, cố danh Nguyên Thủy. Vận đạo nhất thiết vi cực tôn, nhi thường xứ nhị thanh, xuất chư thiên thượng, cố xưng Thiên Tôn". Nguyên Thủy Thiên Tôn là Đấng tự có, chẳng do sự sinh hóa thường tình nào. Ngài có từ trước muôn thuở muôn đời, trước cả khi có thời gian và không gian. Vì thế, Ngài là khởi nguyên, là Cha già sinh ra Chúng thánh cùng mọi loài thụ tạo. Nguyên Thủy Thiên Tôn ngự tại Ngọc Thanh Thánh Cảnh, Thanh Vi Thiên Cung nơi Huyền Đô Ngọc Kinh. Ngài là tổ tông của chúng Thánh cùng toàn thể vũ hoàn. Ngài là Đỗng Chân giáo chủ, Vô thượng chí chân Đạo Bảo.

Nguồn: Vô Danh Tử

Tiên tượng Ngọc Thanh Nguyên Thỉ Thiên Tôn

Khi giải thích bốn chữ Nguyên Thủy Thiên Tôn, kinh viết: "Vô tông vô thượng, nhi độc năng vi vạn vật chi thủy, cố danh Nguyên Thủy. Vận đạo nhất thiết vi cực tôn, nhi thường xứ nhị thanh, xuất chư thiên thượng, cố xưng Thiên Tôn". Nguyên Thủy Thiên Tôn là Đấng tự có, chẳng do sự sinh hóa thường tình nào. Ngài có từ trước muôn thuở muôn đời, trước cả khi có thời gian và không gian. Vì thế, Ngài là khởi nguyên, là Cha già sinh ra Chúng thánh cùng mọi loài thụ tạo. Nguyên Thủy Thiên Tôn quả thực là Chí Chân Đạo Bảo.

Tam Thanh Đạo Tổ

Chúng ta cùng tìm hiểu sơ qua về hai câu trích trong Ngọc Thanh Bảo Cáo:
“Huyền nguyên nhất khí , hỗn độn chi tiên
Bảo châu chi trung , huyền chi hựu huyền”
“Huyền nguyên nhất khí” đề cập một thời điểm liên quan đến huyền – nguyên - thủy tam khí. Đó là thuở thời gian, không gian chưa được thiết lập – thời vô cực. Thuở đời đời, tiên thiên nhất khí hóa sinh Thủy khí. Thủy khí (bản thể) không ngùng vận động trong chính mình, không lệ thuộc bất cứ thứ gì, sinh hóa Nguyên khí (nguồn gốc khởi đầu thật sự). Từ sự sinh hóa, tác động sinh ra Huyền khí. Huyền, Nguyên, Thủy tam khí là Tam Thanh khí (“Khí” là giả danh, mượn để gọi). Thuở huyền nguyên nhất khí là có trước hỗn độn. Điều đó muốn nói lên Ngọc Thanh Nguyên Thủy Thiên Tôn có từ thời vô thủy, chí cùng, ngài có trước tất cả chúng sinh, là khởi nguyên của vạn vật. Tiên thiên Đạo khí hóa sinh Huyền Nguyên Thủy tam khí. Tam Thanh khí này là Tông cội của trời đất, là nguồn gốc của Tạo hóa. Tam khí hợp sinh kết thành cửu khí. Cửu khí này là chính phương thế sinh hóa và vận hành vạn vật. Ấy là ứng với lời kinh " Tam sinh vạn vật".Thật thế, bởi Tam khí  là nguồn cơn của Tạo hóa nên khi ngắm nhìn vạn hữu ta nhận ra các dấu chỉ của Ngài.  Đạo là Tam khí, ở nơi vật là Tam tài, ở nơi trời là Tam quang ( nhật, nguyệt, tinh), ở nơi người là Tam tiêu, tam bảo ( tinh khí thần)...

“Bảo châu chi trung” có thể hiểu đó chính là luật quân bình biểu trưng cho hình tượng ngài cầm trong tay viên ngọc. Với bất kì một góc nhìn nào, viên ngọc cũng giữ được như y nguyên tính tròn trịa của nó. Cũng như Đạo, bất kể là thời điểm nào, luật quân bình của trời đất vẫn được thiết lập. Ngoài ra, cũng có thể hiểu theo một lớp nghĩa khác. Đó là nhắc lại khi xưa Nguyên Thủy Thiên Tôn treo một không động to như hạt nếp, Thiên tôn ở nơi đó thuyết pháp độ quần tiên. Quần tiên sau khi sinh ra phải vào không động để đắc ngộ. Ở đây gợi mở ra một ý nghĩa to lớn, quần tiên được sinh ra nhưng phải được đón nhận cái đức vô vi của Đạo trong không động thì mới thành tự nhiên cao chân. “Huyền chi hựu huyền”, sự huyền diệu vô cùng. Đó là “chúng diệu chi môn” –cửa linh thiêng xuất phát mọi nguồn huyền diệu trong đất trời.

1. Ngọc Nguyên Thủy Thiên Tôn - Đấng khai sinh vạn hữu.

Trước khi hỗn độn phân tách, Đạo sinh một khí. Một khí này chính là Đạo, Đạo chính là một khí Nguyên Thủy này. Sau đó, một khí sinh ra khí thứ hai, khí thứ ba, tổng quy lại chính là nhất khí hóa tam khí. Tiên thiên Đạo khí hóa sinh Huyền Nguyên Thủy tam khí. Tam Thanh khí này là Tông cội của trời đất, là nguồn gốc của Tạo hóa. Tam khí hợp sinh kết thành cửu khí. Cửu khí này là chính phương thế sinh hóa và vận hành vạn vật. Ấy là ứng với lời kinh " Tam sinh vạn vật".  Thật thế, bởi Tam khí  là nguồn cơn của Tạo hóa nên khi ngắm nhìn vạn hữu ta nhận ra các dấu chỉ của Ngài.  Đạo là Tam khí, ở nơi vật là Tam tài, ở nơi trời là Tam quang ( nhật, nguyệt, tinh), ở nơi người là Tam tiêu, tam bảo ( tinh khí thần)... Nguyên Thủy Thiên Tôn là đầu mạch khai sinh ra vạn hữu chúng sinh. Ngài tặng ban cho ta linh hồn và sự sống cùng với muôn món quà quý giá trong đời. Âu cũng bởi đến từ Ngài, chúng sinh sẽ chẳng thể nào ngừng khắc khoải khổ đâu cho đến khi yên ỷ nơi Đạo Bảo.

2. Nguyên Thủy Thiên Tôn ngự nơi tối cao

Ngọc Thanh Bảo Cáo viết: "Tam giới chi thượng, Phạm khí di la, thượng cực vô thượng, thiên trung chi thiên".  Như trình thuật ở trên, Nguyên Thủy Thiên Tôn trực tiếp hóa thân từ Tiên Thiên Đạo Khí. Ngài chẳng do bất cứ ai sinh thành nhưng là đấng tác tạo ba mươi hai cung trời tam giới, đấng thắp sáng muôn thảy sao trời. Sinh thiên sinh địa, sinh người sinh vật. Vì lẽ đó, phẩm vị Ngài trổi vượt trên tất cả thần thánh phàm nhân mà ngự trị nơi Ngọc Thanh Thánh Cảnh, Đại La Thanh Vi Thiên Cung.

Đạo giáo đề xuất thuyết ba mươi sáu cung trời. Trong đó, có ba mươi hai cung trời phía dưới của tất thảy chúng sinh đã hoặc chưa đắc Đạo. Trên ba mươi hai tầng trời này có ba tầng trời cao trọng được hóa hiện từ Huyền Nguyên Thủy Tam khí. Đó lần lượt là Thánh Cảnh - Ngọc Thanh Thiên, Chân Cảnh - Thượng Thanh Thiên, Tiên Cảnh - Thái Thanh Thiên. Ba cung trời này hiệp lại thành một Thiên cung quảng đại bao la khôn lường, xưng là Đại La Thiên ( Cung trời rộng lớn bao la). Đây chính là nơi Ngọc Thanh Nguyên Thủy Nguyên Tôn an nhiên ngự trị. Đại La Thiên là tầng trời tối cao, là trời của trời, nơi cao nhất trong số nhưng nơi cao. Chỉ thế mới tương xứng với phẩm vị tôn quý của Ngài. Thiên địa vừa được tạo lập, Tam Thanh liền thoái tàng. Nguyên Thủy Thiên Tôn hóa sinh và thông ban phù mệnh cho  Ngọc Hoàng Đại Thiên Tôn thống chế càn khôn, tể chế vạn hóa. Vì thế, Ngọc Hoàng cũng an ngự nơi Đại La Thiên Cung cùng Tam Thanh chí thánh.

3. Ngọc Thanh Nguyên Thủy Thiên Tôn - Đấng khiêm hạ từ bi tế độ

Nguyên Thủy Tổ Khí hồi độ ngũ thường. Ngũ thường, tức ngũ hành vậy: Đông phân Thanh cửu khí, Nam thụ Đan tam khí, Tây thành Bạch thất khí, Bắc quy Huyền ngũ khí, Trung sinh Hoàng nhất khí, cũng chính là Ngũ Lão. Nguyên Thủy Ngũ Lão phân bố thủy khí kết thành Ngũ Lão Ngọc Thiên Xích Thư Chân Văn. Chân văn không chỉ là khí cụ hóa sinh thiên địa vạn hữu nhưng còn là phương thế hướng dẫn chúng sinh trên con đường trở về với Đạo. Trong nhiều kinh điển của Đạo giáo nhắc đến hình ảnh Ngũ đế trì phan ( Ngũ Lão Ngũ Đế cầm tràng phan) hay Ngũ sắc tường vân ( mây báu năm màu).

Phan trong Đạo giáo là một pháp khí dẫn đường. Khi có một chúng sinh nào khởi tâm Quy Y, Quan Căn, Độ Lục hay thậm chí là công viên hành mãn, thăng chân đắc Đạo, Ngũ Lão đều ngự giáng trì linh phan mà câu dẫn hồng ân từ Nguyên Thủy. Khi ấy, Ngũ Lão Thủy Khí kết thành ngũ sắc tường vân mà tán tác pháp giới, trên thì khiến chư chân khánh hỷ, dưới thì khiến chúng sinh an lành, nơi u minh thủy đồ thì bít tắc tử lộ khai mở sinh lộ hầu tế độ quỷ hồn...
Trong các kinh điển, nhiều lần đề cập các vị chân nhân khởi cầu giáo pháp từ Nguyên Thủy Thiên Tôn. Trong các bản văn này, đôi khi mô tả Thiên tôn cười, đôi khi Thiên Tôn yên lặng đăm chiêu hồi lâu, thậm chí có lúc Thiên Tôn đổ lệ. Ngài vui mừng khi thấy có những chúng sinh thăng chân đắc Đạo; Ngài cười rạng rỡ đón họ vào chính Mình. Ngài buồn vì vô số chúng sinh vẫn hằng đắm mình trong cảnh lầm than, phóng đãng thân tâm ý mà chuốc lấy luân hồi khốn khổ....Thiên Tôn vốn là Đấng vô tình vô danh, vô hình vô tướng, Ngài không có tư tình tư dục như chúng sinh phàm trần. Ấy thế nhưng, vì một lòng từ bi lân tuất quá lớn lao mà Ngài biểu hiện ra những thứ như thể cảm xúc.
Thiên Tôn chẳng đành lạnh mặt mà uy nghiêm ngồi tòa cao nhất nhưng đã hạ mình mà chia sẻ vui buồn cùng sinh dân. Ngài là đấng khiêm nhu, thường quảng cứu chúng sinh!

4. Sự thờ kính Ngọc Thanh Nguyên Thủy Thiên Tôn

Trong Đạo giáo chính tông, Nguyên Thủy Thiên Tôn nói riêng và Tam Thanh nói chung chiếm một vị trí trung tâm và quan trọng trong hành trì. Phần đa các đạo quán lớn nhỏ đều cung phụng Tam Thanh thần tượng. Tuy nhiên, hiếm khi có sự thờ kính riêng rẽ từng vị một.
Hằng năm, vào các ngày Đông chí, rằm tháng hai, Hạ chí, các Đạo quán buộc phải cử hành pháp hội long trọng mừng kinh thánh thọ của Nguyên Thủy Thiên Tôn, Đạo Đức Thiên Tôn và Linh Bảo Thiên Tôn. 
Trong một kỳ pháp hội nào đó, dù mục đích không tập trung vào Tam thanh ví dụ như pháp hội kính Tam Quan Đại Đế, Pháp hội quy y truyền độ, Pháp hội cầu phúc ... cũng bắt buộc phải có các khoa nghi tôn kính Tam thanh thượng thánh, ít là phải có thượng Tam Bảo Hương. 

Trong Đạo giáo, Nguyên Thủy Thiên Tôn nói riêng và Tam Thanh nói chung chiếm một vị trí trung tâm và quan trọng trong hành trì. Phần đa các đạo quán lớn nhỏ đều cung phụng Tam Thanh thần tượng. Tuy nhiên, hiếm khi có sự thờ kính riêng rẽ từng vị một. Hằng năm, vào các ngày Đông chí, rằm tháng hai, Hạ chí, các Đạo quán buộc phải cử hành pháp hội long trọng mừng kinh thánh thọ của Nguyên Thủy Thiên Tôn, Đạo Đức Thiên Tôn và Linh Bảo Thiên Tôn. Kính mong quý đạo hữu thành tâm xưng niệm Ngọc Thanh Bảo Cáo, nguyện Thiên Tôn đại từ bi, cầu mong đạo tâm viên mãn, thánh trí viên thông, tu chân hữu phần, tiến đạo vô ma.